Medicatieveiligheid is een van de belangrijkste thema’s binnen de zorg. Een kleine fout bij het aanreiken of toedienen van medicatie kan grote gevolgen hebben voor de gezondheid van een cliënt. Daarom is het cruciaal dat iedereen die met medicatie werkt precies weet wat zijn of haar verantwoordelijkheid is. In dit artikel leggen we helder uit wie waarvoor verantwoordelijk is, waar je als zorgprofessional op moet letten én hoe je veilig samenwerkt rond medicijngebruik.

❓ Wat verstaan we onder medicatieveiligheid?
Medicatieveiligheid gaat over het zorgvuldig en verantwoord omgaan met medicatie. Dat begint bij het voorschrijven door een arts en loopt via het bestellen, bewaren, klaarzetten en aanreiken tot aan het toedienen van medicatie aan een cliënt. Alles moet volgens protocol gebeuren met duidelijke afspraken en goede communicatie.

👥 Wie doet wat? De verantwoordelijkheden op een rij

Binnen de zorg zijn er verschillende rollen met ieder hun eigen verantwoordelijkheden als het gaat om medicatie:

• 👨Arts: verantwoordelijk voor het voorschrijven van medicatie. Hij of zij bepaalt welke medicatie nodig is, in welke dosering en voor hoe lang. Alleen een arts (of specialist ouderengeneeskunde) mag iets voorschrijven.

• 💊 Apotheker: controleert het recept en zorgt dat de juiste medicatie wordt afgeleverd. Hij kijkt ook naar mogelijke interacties met andere medicijnen en informeert over gebruik en bijwerkingen.

• 🧑 Verpleegkundige of verzorgende IG: mag medicatie aanreiken of toedienen, afhankelijk van bevoegdheid en bekwaamheid. Bij risicovolle medicatie gelden extra eisen. Altijd de 5 (of 6) medicatierechten checken!

• 🧓 Helpende of helpende plus: mag alleen medicatie aanreiken als die is klaargezet én de cliënt deze zelfstandig inneemt. Dit moet op basis van een uitvoeringsverzoek gebeuren.

• 👪 Mantelzorger of cliënt zelf: draagt soms (gedeeltelijk) de verantwoordelijkheid voor medicatie-inname. Dit moet altijd goed worden vastgelegd.

⚠️ Valkuilen bij medicatie in de praktijk
In de dagelijkse praktijk zien we regelmatig dat verantwoordelijkheden onduidelijk zijn. Bijvoorbeeld als een helpende uit gewoonte medicatie toedient zonder bevoegd te zijn. Of als er geen goede overdracht plaatsvindt tussen de verschillende betrokkenen.

Andere veelvoorkomende fouten zijn:

• Medicatie niet goed registreren

• Medicatie verkeerd bewaren

• Handelen zonder uitvoeringsverzoek of actueel medicatieoverzicht

Dit soort fouten zijn te voorkomen met een heldere structuur en goede communicatie in het team.

✅ Tips voor veilige medicatiezorg

• 💡 Handel altijd binnen jouw bevoegdheid én bekwaamheid

• ✔ Werk volgens de 6 medicatierechten: juiste cliënt, juiste medicijn, juiste dosering, juiste tijd, juiste toedieningswijze en juiste registratie

• 🗣 Vraag bij twijfel hulp van een collega of leidinggevende

• 📘 Leg afspraken goed vast in het zorgdossier

• 🔄 Check altijd het actuele medicatieoverzicht

🎓 Opleiden = voorkomen

GOED. Academy biedt verschillende trainingen aan op het gebied van medicatieveiligheid. Van e-learnings over medicatie aanreiken tot praktijktrainingen medicatietoediening. Handig voor zorgprofessionals én mantelzorgers die verantwoord willen handelen. Bekijk onze cursussen op GOED Academy.