Als zorgprofessional wil je veilig, effectief en verantwoord werken. Zeker bij verpleegtechnische handelingen is het belangrijk dat iedereen dezelfde werkwijze volgt, niet alleen voor de cliëntveiligheid, maar ook om jezelf te beschermen. Daarom bestaan er landelijke protocollen die precies beschrijven hoe je een handeling uitvoert: de Vilans-protocollen.

In dit artikel lees je wat Vilans-protocollen zijn, waarom ze belangrijk zijn in je werk én hoe je ze toepast in de praktijk. Of je nu werkt als verzorgende, verpleegkundige of begeleider: deze richtlijnen zijn er voor iedereen in de zorg.

Wat zijn Vilans-protocollen?

Vilans is het landelijke kenniscentrum voor langdurige zorg. In samenwerking met zorginstellingen, beroepsverenigingen en experts ontwikkelt Vilans protocollen voor risicovolle en voorbehouden handelingen. Denk aan injecteren, katheteriseren, wondzorg of zuurstoftoediening. Elk protocol beschrijft stap voor stap hoe je een handeling uitvoert volgens de laatste richtlijnen.

De protocollen zijn onderdeel van het digitale platform “Protocollen van Vilans” (voorheen bekend als KICK-protocollen) en worden regelmatig geactualiseerd. Ze sluiten aan bij de Wet BIG, richtlijnen van het RIVM en beroepsverenigingen zoals V&VN.

Waarom zijn deze protocollen zo belangrijk?

In de zorg draait alles om veiligheid, kwaliteit en continuïteit. Door volgens een eenduidig protocol te werken:

• Verklein je de kans op fouten of complicaties

• Bescherm je jezelf juridisch (je kunt aantonen dat je volgens de richtlijn hebt gewerkt)

• Kunnen collega’s taken van elkaar overnemen zonder verschil in werkwijze

• Voldoe je aan de eisen van inspectie, kwaliteitskeurmerken en audits

Voor nieuwe medewerkers en stagiaires vormen de protocollen bovendien een betrouwbare leidraad bij het aanleren van handelingen.

Hoe pas je Vilans-protocollen toe in je werk?

De meeste organisaties hebben toegang tot de digitale Vilans-protocollen via een abonnement. Vaak zijn ze geïntegreerd in het ECD (elektronisch cliëntendossier) of te benaderen via intranet. Je raadpleegt het protocol vóór je de handeling uitvoert. Bijvoorbeeld bij het wisselen van een katheter, het klaarmaken van medicatie of het geven van sondevoeding.

Werk je op een nieuwe locatie of met een onbekende handeling? Neem dan altijd even de tijd om het protocol te lezen. Let ook op eventuele “werkafspraken” van jouw team, sommige stappen kunnen per instelling net iets verschillen, zolang de richtlijn dat toelaat.

Valkuilen 

Een veelvoorkomende fout is denken dat je het protocol “uit je hoofd” wel kent. Maar richtlijnen veranderen. Werk je op routine, dan kun je per ongeluk een verouderde methode gebruiken. Zorg dus dat je altijd werkt met de meest recente versie. En: een protocol is een leidraad, geen invuloefening. Blijf kritisch kijken naar de situatie van de cliënt en schakel overleg in als iets niet klopt.

Wil je je kennis opfrissen of leren werken volgens de laatste protocollen? Volg dan een e-learning over verpleegtechnische handelingen via GOED Academy speciaal ontwikkeld voor zorgprofessionals die veilig en verantwoord willen werken.