Mantelzorgers zijn onmisbaar in de zorg. Of je nu dagelijks voor een ouder zorgt, af en toe boodschappen doet voor je buurvrouw of je partner ondersteunt bij ziekte mantelzorg is zorg uit liefde of plichtsgevoel, zonder dat je ervoor betaald wordt. Maar hoewel het vanzelfsprekend lijkt om voor een naaste te zorgen, brengt het vaak ook uitdagingen met zich mee.

In dit artikel lees je waar je als mantelzorger op moet letten, hoe je overbelasting voorkomt en hoe je jouw rol met vertrouwen én grenzen kunt uitvoeren.

Wat is mantelzorg precies?

Mantelzorg is langdurige, onbetaalde zorg voor een naaste met een ziekte, beperking of hulpvraag. Dat kan gaan om lichamelijke zorg (wassen, aankleden), hulp in het huishouden, begeleiding bij afspraken of het toedienen van medicatie. In tegenstelling tot vrijwilligerswerk, is mantelzorg nooit ‘vrijblijvend’ en je doet het vaak omdat je je betrokken voelt of omdat er niemand anders is.

Waar kun je op letten als mantelzorger?

1. Wees alert op je eigen grenzen
Het is heel normaal dat je wilt helpen, maar vergeet jezelf niet. Let op signalen van overbelasting zoals slecht slapen, prikkelbaarheid, geen tijd meer voor jezelf of lichamelijke klachten. Zorg goed voor jezelf, want als jij omvalt, heeft niemand daar iets aan. Ook je naaste niet.

2. Ken de zorgvraag (en je eigen rol)
Verdiep je in de situatie van degene voor wie je zorgt. Weet wat er speelt (zoals diagnose, medicatie, gedrag) en bespreek waar jij wel en juist geen hulp in kunt bieden. Durf ook ‘nee’ te zeggen. Mantelzorg is geen alles-of-niets.

3. Maak afspraken met professionals
Als er al professionele zorg betrokken is, zoals een wijkverpleegkundige of thuiszorg, overleg dan goed wie wat doet. Je hoeft niet alles alleen te dragen. Een goede samenwerking voorkomt misverstanden en vergroot de kwaliteit van zorg.

4. Zorg voor regelmaat én rust
Zorg momenten zijn intensief zowel voor jou als voor degene die je helpt. Plan vaste momenten, en houd daarbuiten ruimte voor rust en ontspanning. Structuur helpt om grip te houden, vooral bij dementie of psychische problematiek.

Veelvoorkomende valkuilen als mantelzorger

Een veelvoorkomende fout is dat mantelzorgers té lang doorgaan zonder hulp te vragen. Vaak sluipt de zorg erin: je begint met een boodschap, en voor je het weet ben je dag en nacht bezig. Een andere valkuil is denken dat je ‘het zelf moet oplossen’. Er is vaak meer ondersteuning beschikbaar dan je denkt, van respijtzorg tot mantelzorgmakelaars of gespreksgroepen.

Ook belangrijk: vermijd het negeren van spanningen binnen de relatie. Zorg kan de dynamiek veranderen, zeker als je ooit kind was en nu ‘zorgverlener’ bent voor je ouder. Blijf praten en zoek steun als dat lastig wordt.

Je kennis vergroten als mantelzorger?

Mantelzorger zijn is waardevol en bijzonder maar het is geen makkelijke taak. Je verdient erkenning, ondersteuning en ruimte om het op een manier te doen die vol te houden is. Wil je als mantelzorger je kennis vergroten over zorgthema’s zoals wondverzorging, ADL of medicatie? GOED Academy biedt laagdrempelige e-learnings speciaal voor mantelzorgers.